Blogs en Vlogs

Ocan bericht graag over een verslag over het vele werk dat door de  partners van de Alliantie Inclusieve Energietransitie (AIE) afgelopen tijd verzet is. De AIE is eind vorig jaar een project gestart om de samenwerking tussen sleutelpersonen, intermediairs en gemeenten te versterken in de strijd tegen energiearmoede en voor een duurzame energietransitie. In dit tussentijdse verslag wordt het project kort beschreven, wordt een samenvatting gegeven van de bijeenkomsten in verschillende gemeenten evenals de belangrijkste bevindingen tot nu toe.

(Foto: AIE/ Said Bouddouft)

Wat vooraf ging

Tijdens deze fase richtte de AIE zich op de opbouw en uitbreiding van hun organisatie en netwerk, en organiseerden zij diverse activiteiten met lokale netwerken, achterbanorganisaties, moskeeën, kerken en sleutelpersonen. Aan het eind van deze fase werd onder andere de conclusie getrokken dat veel Nederlanders met een migratie- en vluchtelingenachtergrond te maken hebben met energiearmoede. Ze beschikken vaak over te weinig kennis van de mogelijkheden om energie te besparen. Ook blijkt de informatie over verduurzaming van het huis en de mogelijkheden om hierbij ondersteuning te krijgen voor hen vaak niet of moeilijk toegankelijk. Zeker voor mensen die onvoldoende taal- of digitaalvaardig zijn, is er amper informatie op maat. (lees meer hier)  

Ook bleek al snel dat er een duidelijke behoefte bestond bij veel (middel)grote gemeenten om inwoners met een migratie- en vluchtelingenachtergrond beter te bereiken en te informeren over energiezuinige maatregelen en de aanpak van energiearmoede. 

Vervolgproject: versterken samenwerking tussen lokale netwerken, sleutelpersonen en gemeenten

Dit leidde tot een nieuw project van de AIE, dat startte in oktober 2023 en loopt tot eind 2024. Het plan van de AIE richt zich op het versterken van de samenwerking tussen lokale netwerken, sleutelpersonen en gemeenten. Met de volgende gemeenten is samenwerking gezocht en/of zijn verkennende gesprekken gevoerd: Breda, Sittard-Geleen, Den Bosch, Rotterdam, Gouda, Amsterdam, Haarlem, Gooise Meren, Den Haag, Haarlem, Delft, Eindhoven, Utrecht, Nieuwegein, Leeuwarden, Almere, Horst aan de Maas, Rijswijk, Amersfoort en Nijmegen. Uiteindelijk worden 15 gemeenten geselecteerd. 

Het project omvat de volgende hoofdlijnen:

• Informatie toegankelijker en inclusiever maken.
• Sleutelpersonen en hun organisaties, zoals zelforganisaties en religieuze organisaties, betrekken bij beleid en lokaal aanbod.
• Lokale gesprekken en (trainings)bijeenkomsten voor en met sleutelpersonen faciliteren en ondersteunen.
• Gemeenten, energiebedrijven, fixteams, woningbouwcorporaties en milieuorganisaties adviseren en ondersteunen bij inclusieve en cultuursensitieve communicatie.
• Gemeenten ondersteunen bij een integrale benadering van armoede, financiële zelfredzaamheid, energiearmoede, gezondheid en verduurzaming.

Verslag 7 bijeenkomsten

Inmiddels hebben er tussen half december en begin juli 7 startbijeenkomsten plaatsgevonden. Voor de bijeenkomsten werden steeds organisaties en sleutelfiguren uit de achterban van de bij de AIE aangesloten organisaties uitgenodigd. Na de eerste bijeenkomst is vervolg gegeven aan de uitwerking van de actiepunten om samenwerking op lokaal niveau concreet te maken. In het najaar krijgen de sleutelpersonen een training aangeboden, die momenteel ontwikkeld wordt door AIE en Milieu Centraal.

Hieronder een beknopte, chronologische beschrijving van de bijeenkomsten die allen goed bezocht werden door onder andere sleutelpersonen, Nederlanders met diverse migratieachtergronden en vertegenwoordigers van gemeenten en instellingen. 

1. Utrecht (13 december 2023)

De startbijeenkomst in Utrecht vond plaats in Buurtcentrum Oase en werd bezocht door vertegenwoordigers van verschillende migrantengemeenschappen, gemeentelijke ambtenaren en sleutelfiguren. De presentatie van de Energiebox toonde de voordelen van energiebesparende producten en adviesdiensten. De deelnemers bespraken de uitdagingen van taalbarrières en wantrouwen tegenover overheidsregelingen. Aanbevelingen waren onder andere de inzet van eigen coaches, voorlichting in eigen taal en het gebruik van bestaande activiteiten zoals huiskamergesprekken.

2. Gouda (17 april 2024)

De bijeenkomst in Gouda vond plaats op woensdag 17 april en werd bezocht door inwoners, sleutelpersonen en gemeentelijke vertegenwoordigers. De bijeenkomst die was georganiseerd met lokale zelforganisaties, begon met een presentatie van de gemeentelijke energietransitieplannen. Er werd gediscussieerd over de beschikbare energiebesparende maatregelen en de samenwerking met lokale initiatieven. De deelnemers benadrukten de noodzaak van duidelijke communicatie, het gebruik van bestaande netwerken en het organiseren van laagdrempelige bijeenkomsten.

3. Den Bosch (18 april 2024)

Op donderdag 18 april kwamen inwoners en gemeentelijke vertegenwoordigers bijeen in Den Bosch. De bijeenkomst begon met een presentatie van de gemeentelijke doelstellingen om in 2025 energieneutraal te zijn, maar deze presentatie werd als te abstract ervaren. De deelnemers benadrukten de behoefte aan begrijpelijke informatie en samenwerking met zelforganisaties. Er werd gepleit voor het inzetten van rolmodellen om de doelgroepen beter te bereiken en het gebruik van eenvoudige, begrijpbare informatie.

4. Rotterdam (16 mei 2024)

De bijeenkomst in Rotterdam op 16 mei trok inwoners van alle doelgroepen van de AIE en uit de verschillende wijken van Rotterdam.

De presentaties behandelden onderwerpen zoals energietransitie, klimaatverandering en energiefixers. Deelnemers bespraken de uitdagingen van energiearmoede in wijken zoals Delfshaven en IJsselmonde. Een integrale benadering werd als essentieel beschouwd, waarbij vertrouwen en toegankelijkheid als kernwaarden centraal staan. Het belang van betere communicatie, cultuursensitieve benaderingen en samenwerking met lokale organisaties en sleutelpersonen om doelgroepen effectief te bereiken, werd sterk benadrukt. De suggesties omvatten ook het gebruik van moderne mediakanalen zoals social media en TikTok voor informatieverspreiding, met name om jongeren te bereiken.

5. Eindhoven (23 mei 2024)

De bijeenkomst in Eindhoven op 23 mei werd bezocht door voornamelijk leden van de Caribische en Somalische Nederlandse gemeenschappen. Er zijn drie presentaties gegeven

waaronder een quiz gericht op de situatie in Eindhoven. De aanwezigen vonden dit een fijne manier van informatieoverdracht. De aanwezige wethouder presenteerde de gemeentelijke speerpunten, waaronder duurzame en inclusieve energietransitie. De deelnemers benadrukten onder andere het belang van het herstellen van vertrouwen in de overheid en stelden voor om thema-avonden te organiseren en energiecoaches op te leiden. Ook werd aandacht gevraagd voor flexibele spreekuren en het gebruik van zelforganisaties voor bewustwording en gedragsverandering.

6. Gooise Meren (27 mei 2024)

Bij de bijeenkomst in Gooise Meren waren sleutelfiguren, gemeentelijke vertegenwoordigers en leden van lokale zelforganisaties. Er werd gesproken over de rol van zelforganisaties en de noodzaak van een cultuursensitieve aanpak. Aanbevelingen waren onder andere het inzetten van tolken, uitleg in eigen taal en visuele hulpmiddelen zoals films. Het combineren van taallessen met energiebesparingstips en het verstrekken van informatie tijdens inburgeringscursussen werd als nuttig gezien.

7. Haarlem (4 juli 2024)

Bij de startbijeenkomst in Haarlem waren sleutelfiguren, gemeentelijke vertegenwoordigers en leden van lokale zelforganisaties aanwezig. Het evenement was een succes voor de diverse deelnemers. Na een duidelijke presentatie van het gemeentelijke beleid, splitsten de deelnemers zich op in drie groepen. Het bleek dat er weinig bekend was over het beleid, waardoor werd voorgesteld om de voorlichting te verbeteren en woningcorporaties nadrukkelijker te betrekken. De gemeente zal een plan van aanpak opstellen, dat als basis dient voor een vervolgbijeenkomst, waarbij zelforganisaties betrokken blijven bij de planontwikkeling.

De 12 belangrijkste bevindingen

Tijdens alle bijeenkomsten werden vele, soms zelfs tientallen aanbevelingen gedaan. Geclusterd en samengevat zijn dit tot slot de belangrijkste 12:

1. Herstel van vertrouwen in de overheid

Tijdens de bijeenkomsten bleek dat het wantrouwen in de overheid groot is geworden. Er zal daarom alles op alles gezet moeten worden om het vertrouwen in de overheid te herstellen. 

2. Lokale samenwerking om bereik te vergroten

De inzet van lokale organisaties en sleutelpersonen is cruciaal om doelgroepen effectief te bereiken. Lokale organisaties moeten samenwerken in plaats van elkaar als concurrenten te zien. Dit zorgt voor een grotere verbondenheid en effectiviteit in het bereiken van kwetsbare groepen. Bewonersorganisaties hebben een belangrijke toegevoegde waarde en moeten actief betrokken en ondersteund worden.

3. Erkenning en ondersteuning van lokale zelforganisaties

Om een intensievere samenwerking met lokale zelforganisaties en sleutelpersonen te verwezenlijken is het van belang dat deze organisaties niet alleen betrokken worden, maar ook (financieel) ondersteund en gewaardeerd worden.

4. Versterken van cultuursensitieve communicatie 

Overheden en instellingen, waaronder energiefixers moeten beter communiceren en rekening houden met culturele verschillen bij het verstrekken van informatie en het verlenen van hulp. Dit betekent dat informatie niet alleen in verschillende talen beschikbaar moet zijn, maar ook via mediakanalen die de doelgroepen aanspreken, zoals lokale radio en tv.

5. Informatieverspreiding en ondersteuning

Wijkregisseurs en opbouwwerkers spelen een cruciale rol in de informatieverspreiding. Zij zijn goed op de hoogte van de sociale kaart en kunnen een vertrouwensrelatie opbouwen met de bewoners. Het gebruik van WhatsApp-groepen en mond-tot-mondreclame door bekende sleutelpersonen kan ook helpen om informatie effectief te verspreiden.

6. Specifieke doelgroepen en innovaties

Er moeten vouchers en informatie in meerdere talen beschikbaar zijn. Innovaties zoals de tochtkorting voor slecht geïsoleerde woningen moeten worden geïmplementeerd om de woonomstandigheden te verbeteren.

7. Houd rekening met grote zorgen over stijging huurprijzen na verduurzaming

Er bestaat onder bewoners een grote zorg dat huurprijzen fors zullen stijgen als woningcorporaties verduurzamingsmaatregelen, zoals het plaatsen van zonnepanelen, doorvoeren. Dit is een punt van aandacht dat aangepakt moet worden om te voorkomen dat verduurzaming ten koste gaat van de betaalbaarheid van huurwoningen.

8. Besteed aandacht aan relatie gezondheidsproblemen en slechte huisvesting

Er moet meer bewustzijn gecreëerd worden over de gezondheidsproblemen die kunnen ontstaan door slecht geïsoleerde huizen. Dit is vooral belangrijk voor kwetsbare groepen zoals buitenlandse arbeiders en Franstalige Afrikaanse Rotterdammers, die vaak buiten de reguliere hulpverlening vallen.

9. Praktische aanpak en evenementen

Geef voorlichting op plekken waar mensen al komen. Lokale evenementen en activiteiten zijn effectieve manieren om het thema energiearmoede onder de aandacht te brengen. Deze bijeenkomsten bieden een platform om bewoners te informeren en betrokken te houden bij verduurzamingsinitiatieven.

10. Gemeente als voorbeeld

De gemeente moet zelf het goede voorbeeld geven in samenwerking met zelforganisaties. Dit kan door actief deel te nemen aan lokale initiatieven en samen te werken aan oplossingen voor energiearmoede.

11. Ondersteuning van energiecoaches en fixers

Het is belangrijk om meer energiecoaches en fixers op te leiden, met speciale aandacht voor vrouwelijke coaches. Dit zorgt ervoor dat bewoners zich beter kunnen identificeren met de hulpverleners en sneller geneigd zijn om hulp te accepteren.

12. Monitoring en toegankelijkheid

Het is essentieel om te monitoren of de energierekening daadwerkelijk daalt na hulpverlening. Dit helpt niet alleen om de effectiviteit van de maatregelen te evalueren, maar ook om vertrouwen op te bouwen bij de bewoners. Daarnaast moet de toegankelijkheid van noodfondsen vergroot worden door deze minder complex en laagdrempeliger te maken.

Reacties van deelnemers en vervolg

Na afloop gaven de deelnemers aan dat ze de bijeenkomsten op deze manier als bijzonder informatief en laagdrempelig hadden ervaren. Ze waardeerden het dat er serieus naar hun suggesties werd geluisterd. Voor de gemeenten en vertegenwoordigers van instellingen was het bijzonder nuttig en leerzaam om in direct contact te komen met burgers die ze anders moeilijk kunnen bereiken. 

Voor de AIE en de organisaties en sleutelpersonen uit het netwerk van de alliantie vormen de bijeenkomsten daarom een aanmoediging om op het ingeslagen pad verder te gaan.